-
1 пәри какысы
= пәри кычытканы бот. ясно́тка пятни́стая -
2 татар какысы
сверби́га -
3 урман какысы
бот.1) сверби́га2) сверби́га сиби́рская -
4 эт какысы
бот. суре́пка -
5 какы
-
6 пәри
1. сущ.; миф.1) книжн. пе́ри, фе́я (обычно невидимые существа, преимущественно женского пола, отличающиеся красотой и лёгкостью)кяфер пәриләр — пе́ри-инове́рцы
мөселман пәриләр — пе́ри-мусульма́не
2) пе́ри-существа́ (пользующиеся всем тем, что оставил или не использует человек)мунча пәрие — ба́нный пе́ри
чүплек пәрие — пе́ри сва́лки (из сва́лки)
пәри башка, җен башка — (погов.) не всё одно́ и то́ же (букв. пе́ри не то́ же са́мое, что джин)
3) груб.; прост. чёрт, нечи́стый, лука́вый2. прил.чёртов, черто́вский- пәри арбасыпәри баш — чёртова голова́ ( о растрёпанной голове)
- пәри борчагы
- пәри какысы
- пәри кычытканы
- пәри үләне••пәри алмаштырган — о некраси́вых, гря́зных ли́бо невоспи́танных де́тях (букв. чёрт замени́л его́ на своё дитя́)
пәри иләшкән (илләшкән; ияләшкән) — обольщённый чёртом ( о человеке); обжи́тый чёртом (о местности, доме и т. п.)
пәри итеп күрү — не люби́ть, невзлюби́ть ( кого) (букв. смотре́ть как на чёрта)
пәри кызы — ве́дьма, черти́ха, чёртова дочь (о неприятной или невоспитанной девочке, девушке)
пәри табагачы — груб. о нескла́дном худо́м и дли́нном челове́ке
пәри уты — см. тычкан уты
пәри үпкән — прыщева́тый, с угри́стым лицо́м (букв. цело́ванный пе́ри)
пәрие кагылган — (сего́дня) не в своём уме́
- пәри туепәрие котырган — в состоя́нии си́льного увлече́ния ( чем); быть в уда́ре
- пәрие котыру
- пәрие кузгалу
- пәрие уйнау
- пәрие килү
- пәрие кушмау
- пәрие сөймәү -
7 пәри кычытканы
-
8 татар
сущ.1) тата́рин, тата́ркататарга тылмач кирәкми — (посл.) тата́рину перево́дчик не ну́жен
2) собир. тата́ры, тата́рский наро́д || тата́рскийтатар теле — тата́рский язы́к; язы́к тата́рского наро́да
татар халкы — тата́рский наро́д
татарда булган гадәтләр — обы́чаи тата́р
татар кызы — тата́рская де́вушка, де́вушка-тата́рка
3) диал. хозя́ин, муж, мужинёк4) книжн.; с опред. сл. - о тюркских народностях Сибири, Кавказа и т. п.Азәрбайҗан татарлары — азербайджа́нские тата́ры, азербайджа́нцы
Кырым татары — кры́мский тата́рин
Чулым татарлары — чулы́мские тата́ры, чулы́мцы
5) ист. о разли́чных тю́рко-монго́льских наро́дностях, племена́х дре́вноститугыз татар — пле́мя девяти́ тата́р
кара татар — пле́мя чёрных тата́р
•- татар зелпесе
- татар какысы
- татар кашыгы
- татар өрәнгесе -
9 урман
сущ.; в разн. знач.лес || лесной; лесо-,катнаш урман — сме́шанный лес
яфраклы урман — ли́ственный лес
ылыслы урман — хво́йный лес
вак урман — ме́лкий лес
каен урманы — берёзовый лес; березня́к
нарат урманы — сосно́вый лес; сосня́к
урман ташу — вози́ть лес
нефть вышкалары урманы — лес нефтяны́х вы́шек
урман кошлары — лесны́е пти́цы
урман үсемлекләре — лесны́е расте́ния
урман сукмагы — лесна́я тропи́нка
урман бүлемтеге — лесосе́ка
урман техникасы институты — лесотехни́ческий институ́т
- урман алдыурманга утын ташымыйлар — (посл.) в Ту́лу со свои́м самова́ром не е́здят (букв. в лес дрова́ не во́зят)
- урман бите
- урман кырые
- урман ахагы
- урман ачыклыгы
- урман баганасы
- урман бете
- урман бөргәне
- урман бүлемтеге
- урман иясе
- урман йолдызагы
- урман какысы
- урман кандаласы
- урман каравылчысы
- урман каратәне
- урман караучы
- урман каргасы
- урман кипкәре
- урман кисентесе
- урман кисү
- урман кисүче
- урман көпшәсе
- урман куелыгы
- урман күгәрчене
- урман мәчесе
- урман саесканы
- урман саклау
- урман сыеры
- урман тавыгы
- урман төпләү
- урман төпләү машинасы
- урман тургае
- урман өрәге
- урман утырту
- урман утырту эшләре
- урман үрдәге
- урман хуҗалыгы
- урман хуҗалыгы җирләре
- урман чыгару
- урман чыпчыгы
- урман шөлдие
- урман эчләп
- урманда үскән••урман әүлиясе — проста́к, простофи́ля
урман иясе (сарыгы, хуҗасы) — миф. ле́ший
-
10 эт
сущ.1) соба́ка, пёс || соба́чий, пси́ныйау эте — охо́тничья соба́ка
сакчы эт — сторожева́я соба́ка
санитар эт — санита́рная соба́ка
эт талашы — грызня́ соба́к
бәйдәге эт — цепна́я соба́ка; цепно́й пёс
эт өрүе — соба́чий (пси́ный) лай
эт җигеме — соба́чья упря́жка
эт каешы — соба́чья сы́ромя́ть
эт тиресе — соба́чий мех, соба́чина
эт борыны — пси́ная мо́рда
ак эт бәласе кара эткә — посл. с больно́й головы́ на здоро́вую (букв. за бе́лую соба́ку попа́ло чёрной)
эт аягына эт басмас — посл. соба́ка соба́ке ла́пу не отда́вит
эт белән эзләсәң дә табaрлык түгел — посл. с соба́кой не сы́щешь
эт оясында көчле — посл. до́ма и сте́ны помога́ют (букв. соба́ка сильна́ в свое́й конуре́)
эт симерсә иясен каба (талый, тешли) — (посл.) соба́ка и на влады́ку ла́ет (букв. разжире́вшая соба́ка и хозя́ина куса́ет)
эт чаба дип бет чаба — посл. куда́ конь с копы́том, туда́ и рак с клешнёй
этләр талашып танышалар — посл. соба́ки знако́мятся грызнёй
2) бран. подле́ц, негодя́й, соба́ка ( о человеке)эт белән эт булма — посл. чем гры́зться с соба́кой, лу́чше обойти́ куста́рник (букв. не поступа́й с соба́кой как соба́ка)
эткә эт үлеме — соба́ке соба́чья смерть
•- эт аулаучы
- эт багар
- эт караучы
- эт баласы
- эт балыгы
- эт башлы маймыл
- эт башлы ярканат
- эт бете
- эт борчагы
- эт борыны
- эт гөләбе
- эт җиләге
- эт имчәге
- эт исе
- эт ите
- эт какысы
- эт кырчылы
- эт миләүшәсе
- эт оясы
- эт өере
- эт сүсәне
- эт тигәнәге
- эт тырнагы
- эт үләне
- эт чокыры
- эт чыбыркысы
- эт шомырты
- эт эчәге
- эт эчәгесе••эт ашагыры — прост. чтоб тебя́ соба́ка съе́ла!
эт газабы — невыноси́мое положе́ние
эт әрсезе — прост. наха́л, нагле́ц
эт баш, сыер аяк — (сам) чёрт не разберёт, по́лный беспоря́док; чехарда́
эт белән мәче кебек (шикелле, төсле) — как ко́шка с соба́кой
эт бетергесез — прост. соба́к нере́заных; хоть пруд пруди́
эт борын — соба́чий нюх ( о человеке)
эт булганчы (эт булганчы эчү) — в сте́льку (напи́ться)
эт булу — си́льно уста́ть, изнури́ться, измота́ться
эт булып — о́чень си́льно, как соба́ка (стать)
эт җанлы — выно́сливый, двужи́льный
эт җигү — редко; прост. страда́ть, му́читься ( от изнурительного труда)
эт итеп сүгү (тиргәү, кыйнау, мәсхәрәләү) — обраща́ться как с соба́кой, си́льно брани́ть, издева́ться, жесто́ко нака́зывать
эт кадерен калдырмау — руга́ть (брани́ть) на чём свет стои́т; позо́рить, срами́ть
эт кебек — чу́ткий как соба́ка
эт көне (эт тормышы) — соба́чья жизнь
эт көнендә яшәү (эт типкесендә яшәү; эт тормышында яшәү) — жить соба́чьей жи́знью, жить (существова́ть) в невыноси́мых усло́виях
эт көтүе кадәр (эт көтүе чаклы) — бесчи́сленное мно́жество, хоть пруд пруди́
эт көтүчесе — безде́льник, шалопа́й
эт куу (эт куып йөрү; эт сугарып йөрү) — ло́дыря гоня́ть, соба́к гоня́ть (безде́льничать); бить баклу́ши
эт сиземе — соба́чий нюх ( у кого на что)
эт тә — прост. никто́, ни одна́ душа́ (не узнает, не увидит и т. п.)
эт тә юк — никого́ нет, нет ни одно́й души́
эт токымы — прост. соба́чье отро́дье
эт туе ясау — распу́тничать, обраща́ться с развра́тными людьми́
эт эчәгесе кебек сузу — тяну́ть рези́нку
эт ялкау (эт ялкавы) — зако́нченный лентя́й
эте дә, бете дә — см. эте-бете
эткә печән чабып йөрү — ло́дыря гоня́ть, безде́льничать
эткә сөяк аткандай — гру́бо, пренебрежи́тельно
эттәй турылыклы — ве́рный как пёс
эттән алып эткә салу — обруга́ть на чём свет стои́т, руга́ть (срами́ть) са́мыми после́дними слова́ми
эттән туган (эттән яралган) — прост. су́кин сын
- эт авыз- эт җан
- эт икәнсең!
- эт каешы
- эт туе
- эткә салсаң, эт ашамас
- эткә салсаң, эт яламас
- эткә дә санамау -
11 сурепка
ж; бот.
См. также в других словарях:
пәри — миф. 1. Җеннәрнең матур, гүзәл төрләреннән бер вәкиле пәри кызы 2. Кешене аздырып, ялгыш юлга кертә торган кара көч, җен 3. Җиңелчә әрләү сүзе булып кулланыла яки тиргәү сүзләренә кушып әйтелә 4. с. Берәр нәрсәгә, күренешкә, эшкә чиктән тыш… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чук — I. и. 1. Нәр. б. бизәү өчен хезм. итә торган, төрле төстәге җепләрдән, нечкә баулардан һ. б. ш. эшләнгән бер бәйләм 2. Нәр. б. читеннән куе булып тоташ салынып төшкән җепләр, нечкә баулардан һ. б. ш. торган буй, чачак 3. Кулның беләзектән алып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эт — 1. Кеше тарафыннан сакта, аучылыкта, җиңүдә һ. б. ш. эшләрдә файдаланыла торган, бүре нәселеннән булган йорт хайваны 2. Тиргәшү сүзе булып йөри нишләтә бу эт акчаны? 3. Аерым бер интонация белән әйтелеп, кем. б. хуплауны, нәр. б. соклануны… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге